پتانسیل یابی آبهای زیرزمینی به روش سلسله مراتبی (AHP) با استفا ه از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

امروزه استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تبدیل به یکی از ابزارهای قدرتمند و مقرون به صرفه ‌جهت شناسایی و اکتشاف منابع آب زیرزمینی قابل دسترس شده است. در مقاله حاضر واحدهای سنگ‌شناسی، خطواره‌ها، شیب، توپوگرافی، تراکم زهکشی، پوشش گیاهی و خطوط همباران از طریق تکنیک‌های سنجش از دور و GIS تشکیل و پس از وزندهی در کلاس‌های مختلف از طریق تحلیل سلسله مراتبی، حوضه مهدی‌شهر از نظر نواحی بالقوه آبهای زیرزمینی تقسیم‌بندی گردید. نتایج نشان داد که از بین 7 معیار مورد بررسی توسط نظرات خبرگان و روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی، معیار زمین شناسی و خطواره به ترتیب با اهمیت نسبی 33/0 و 22/0 دارای بیشترین اهمیت نسبی و ارجحیت بالا جهت پتانسیل‌یابی آبهای زیرزمینی در منطقه می‌باشد. همچنین در منطقه مورد مطالعه آبرفت‌های کواترنری شامل تراس‌های قدیم و جدید و رسوبات رودخانه‌ای دارای بیشترین اهمیت نسبی و مطلوبیت و ذخایر تراسی و مخروط افکنه‌های کوهپایه‌ای قدیمی مرتفع و جدید کم ارتفاع و جلگه‌های آبرفتی به عنوان مناطق بالقوه خوب آبهای زیرزمینی محسوب می‌شوند. تراکم زیاد خطواره‌ها در سازندهای ماسه سنگی شمشک و باروت و همچنین آهک‌های ضخیم لایه سازندهای تیزکوه، لار و زیارت، مناطق خوب و بالقوه آبهای زیرزمینی را تشکیل داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


Abdalla, F., 2012. Mapping of groundwater prospective zones using remote sensing and GIS techniques: A case study from the Central Eastern Desert, Egypt. Journal of African Earth Sciences. 70: 8–17.
Ataee, M., 2010. Multi-criteria decision, Shahrood University Press, 333 p..
Bagyaraj, M., Ramkumar, T., Venkatramanan, S., Gurugnanam, B., 2013. Application of remote sensing and GIS analysis for identifying groundwater potential zone in parts of Kodaikanal Taluk, South India. Frontiers of Earth Science. 7 (1): 65-75.
Bouaziz, M., Leidig, M., Gloaguen, R., 2011. Optimal parameter selection for qualitative regional erosion risk monitoring: A remote sensing study of SE Ethiopia, GEOSCIENCE FRONTIERS 2(2): 237-245.
Chaabouni, R., Bouaziz, S., Peresson, H., Wolfgang, J., 2012. Lineament analysis of South Jenein Area (Southern Tunisia) using remote sensing data and geographic information system. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences. 15: 197–206.
Chenini, I., Mammou, A.B., 2010. Groundwater recharge study in arid region: An approach using GIS techniques and numerical modeling, Computers & Geosciences 36: 801–817.
Dar, I A., Sankar, K., Dar, M A., 2010. Remote sensing technology and geographic information system modeling: An integrated approach towards the mapping of groundwater potential zones in Hardrock terrain, Mamundiyar basin, Journal of Hydrology. 394 : 285–295.
Dar, I A., Sankar, K., Dar, M A., 2011. Deciphering groundwater potential zones in hard rock terrain using geospatial technology. Environ Monit Assess. 173: 597–610.
Ganapuram, S., Kumar, G., Krishna, I., Kahya, E., Demirel, M., 2008.Mapping of groundwater potential zones in the Musi basin usingremote sensing and GIS. Advances in Engineering Software. 40: 506-518.
Ganapuram, S., Vijaya Kumar, G.T., Murali Krishna, I.V., Kahya, E., 2009. Mapping of groundwater potential zones in the Musi basin using remote sensing data and GIS, Advances in Engineering Software. 40: 506–518.
Ghodsipoor, H., 2009. AHP, Amir Kabir University Press, 236 p.
Ishizaka, A and Labib, A., 2009. Analytic Hierarchy Process and Expert Choice: Benefits and Limitations, ORInsight, 22(4): 201–220.
Kheirkhah Zarkesh, M., 2005. DSS for floodwater site selection in Iran, PhD Thesis, Wageningen University. 273 pp.
Khodaei, K., Nassery, H, R., 2013. Groundwater exploration using remote sensing and geographic information systems in a semi-arid area (Southwest of Urmieh, Northwest of Iran)., Arab J Geosci. 6: 1229–1240
Krishnamurthy, J., Mani, A., Jayaraman, V., Manive, M., 2000. Groundwater resources development in hard rock terrain an approach using remote sensing and GIS techniques, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 2 ( 3/4): 204–215.
Kumar, U.,  Kumar, B., Mallick, N., 2013. Groundwater Prospects Zonation Based on RS and GIS Using Fuzzy Algebra in Khoh River Watershed, Pauri-Garhwal District, Uttarakhand, India. Global Perspectives on Geography (GPG) .1 (3): 37-45.
Madi, K., Zhao, B., 2013. Neotectonic belts, remote sensing and groundwater potentials in the Eastern Cape Province, South Africa. International Journal of Water Resources and Environmental Engineering. 5(6): 332-350.
Magesh, N.S., Chandrasekar, N., Soundranayagam, J.P., 2012. Delineation of groundwater potential zones in Theni district, Tamil Nadu, using remote sensing, GIS and MIF techniques. GEOSCIENCE FRONTIERS 3(2) (2012) 189e196.
Malczewski, J., 2006. GIS-based multicriteria decision analysis: a survey of the literature. International Journal of Geographical Information Science. 20(7): 703–726.
Oh, H J., Kim, U S., Choi, J K., Park, E., Lee, S., 2011. GIS mapping of regional probabilistic groundwater potential in the area of Pohang City, Korea., Journal of Hydrology. 399 : 158–172.
Oswald, M., 2004. Implementation of the analytical hierarchy process with VBA in ArcGIS. Computers and Geosciences. 30: 637–646.
Rai, B., Tiwari, A., Dubey, V.S., 2005. Identification of groundwater prospective zones by using remote sensing and geoelectrical methods in Jharia and Raniganj coalfields, Dhanbad district, Jharkhand state. Journal of Earth System Science. 114 ( 5): 515–522.
Roy, I. G., 2014., Multiscale analysis of high resolution aeromagnetic data for groundwater resource exploration in an arid region of South Australia., Journal of Applied Geophysics..105: 159–168.
Saaty, T. L., 2000. Fundamentals of Decision Making and Priority Theory. 2nd ed. Pittsburgh, PA: RWS Publications, p.11.
Saaty, T. L., 2002. Decision-making with the AHP: Why is the principal eigenvector necessary. European Journal of Operational Research. 145: 85-91.
Saha, D., Dhar, Y R, Vittal, S S., 2010. Delineation of groundwater development potential zones in parts of marginal Ganga alluvial plain in south Bihar, eastern India. Environ Monitor, 165 (1–4): 179–191.
Sener, E., Davraz, A., Ozcelik, M., 2005. An integration of GIS and remote sensing in groundwater investigations: a case study in Burdur, Turkey. Hydrogeology Journal. 13: 826- 834.
Sharma, M. P., Kujur, A., 2012. Application of Remote Sensing and GIS for groundwater recharge zone in and around Gola Block, Ramgargh district, Jharkhand, India. International Journal of Scientific and Research Publications. 2( 2): 1-6.
Singh, A. K., Prakash., S. R., 2003. An integrated approach of remote sensing, geophysics and GIS to evaluation of groundwater potentiality of  Ojhala sub watershed, Mirzapur district, UP, India. Map India conference.
Srinivasa Rao, Y.& Jugran, K. D., 2003. Delineation of groundwater potential zones and zones of groundwater quality suitable for domestic purposes using remote sensingand GIS. Hydrogeology Science Journal. 48 (5): 821–833.
Teeuw, R. 1995. Groundwater exploration using remote sensing and a low-cost geographic information system. Hydrogeology Journal. 3: 21-30.
Vasanthavigar, M., Srinivasamoorthy, K., Vijayaragavan, K., Gopinath, S., Sarma, S., 2011. Groundwater potential zoning in Thirumani- muttar sub-basin Tamilnadu, India—a GIS and remote sensing approach, geo-spatial. Inf Sci. 14 (1): 17–26.